ماده 26- هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهی نامه متناسب رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می‌شود.
ماده 27- انواع گواهی‌نامه‌های رانندگی به شرح جدول پیوست شماره (1) و توضیحات آن است، که با شرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود.
الف- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهینامه موتور سیکلت گازی یا موتور گازی (گواهی نامه الف- 1)
1- حداقل سن 15 سال تمام.
2- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
3- قبول شدن در آزمون‌های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتور گازی.
ب- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهینامه موتورسیکلت‌های با حجم موتور تا 200 سی سی (گواهینامه الف-2)
1- حداقل سن 17 سال تمام.
2- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
3- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت مربوط.
پ- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهینامه موتور سیکلت‌های با حجم موتور بالای 200 سی سی و سه چرخ با وزن تا 400 کیلوگرم (گواهینامه الف-3)
1- حداقل سن 18 سال تمام.
2- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
3- دارا بودن گواهینامه موتورسیکلت تا 200 سی سی حجم موتور (الف-2) که حداقل یک سال تمام از تاریخ صدور آن گذشته باشد.
4- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
ت- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه (گواهی نامه ب-1)
1- حداقل سن 18 سال تمام.
2- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
3- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط، این نوع گواهی نامه برای درخواست کنندگان در اولین مرحله با اعتبار موقت یک ساله صادر می‌شود و در مدت یاد شده دارنده آن مکلف به رعایت محدودیت‌ها و شرایط ویه‌ای می‌باشد که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این آیین‌نامه و مرتکب نشدن تخلف، به گواهی نامه رانندگی با اعتبار موضوع تبصره (6) این ماده تبدیل خواهد شد. شرایط و ضوابط مربوط به رانندگی با گواهی نامه موقت و نحوه تبدیل آن، به موجب دستورالعملی است که به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی و تصویب وزیر کشور، مشخص و اعلام می‌گردد.
ث- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه (ب-2)
1- حداقل سن 21 سال تمام.
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (ب-1)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
4- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
ج- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه (پ-1)
1- حداقل 23 سال تمام.
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (ب-1)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
4- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
چ- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهینامه (پ-2)
1- حداقل سن 23 سال تمام.
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (ب-2)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
4- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط.
ح- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه (ت-1)
1- حداقل سن 25 سال تمام.
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (پ-1)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
4- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط.
خ- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه (ت-2)
1- حداقل سن 25 سال تمام.
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (پ-2)
3- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
4- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
د- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سبک عمرانی و کشاورزی
1- حداقل سن 18 سال تمام.
2- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
3- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
ذ- شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق سنگین
1- حداقل سن 23 سال تمام.
2- ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت‌دار پزشکی.
3- قبول شدن در آزمون‌های آیین‌نامه رانندگی و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
در گواهی نامه‌های رانندگی ویژه، نوع وسیله نقلیه‌ای که دارنده می‌تواند با آن رانندگی کند، قید می‌شود. برای رانندگی با وسایل نقلیه ویژه‌ای که سرعت آنها از 30 کیلومتر در ساعت تجاوز می‌کند، در شهرها و راه‌های عمومی، علاوه بر داشتن گواهی نامه ویژه داشتن گواهی نامه (پ-1) نیز ضروری است.
تبصره 1- در کلیه موارد بالا علاوه بر رعایت شرایط تعیین شده، ارائه گواهی طی دوره آموزش آیین‌نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی و همچنین ارائه گواهی طی دوره کسب مهارت عملی رانندگی، از آموزشگاههای رانندگی مجاز الزامی می‌باشد. در خواست کنندگان یا دارندگان گواهی‌نامه‌های (ب، پ و ت) که خواستار رانندگی با وسایل نقلیه دارای یدک هستند، باید آموزش‌های لازم را کسب نمایند. برای وسایل نقلیه ویژه با توجه به کاربری مربوط، ارائه گواهی کسب مهارت عملکرد ویژه از مراکز مجاز یاد شده الزامی است.
تبصره 2- راهنمایی و رانندگی می‌تواند در صورت لزوم آزمایش مجدد مقررات راهنمایی و رانندگی را پیش از انجام آزمون مهارت عملی از درخواست کنندگان به عمل آورد.
تبصره 3- مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کنندگان و هر گونه تغییر در آن به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط کار گروهی متشکل از نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، راه و ترابری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی تعیین می‌گردد (پیوست شماره 2).
تبصره 4- در کلیه موارد بالا آزمون آیین‌نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی به صورت نوشتاری و یا رایانه‌ای انجام می‌گیرد.
تبصره 5- مدت اعتبار انواع گواهی نامه رانندگی پنج سال است و پس از پایان اعتبار آن و در صورت احراز سلامت جسمی و روانی، برای دوره‌های پنج ساله تمدید می‌گردد. برای افرادی که سن آنها بیش از 70 سال تمام باشد، لازم است سلامت جسمی و روانی هر دو سال بررسی و احراز گردد.
ماده 28- وضعیت ظاهری درخواست کننده (نقص عضو) با گواهی سلامت جسمی و روانی صادره از مراکز پزشکی مجاز تعیین شده به وسیله افسران کارشناس تطبیق داده می‌شود و در صورت وجود مغایرت موضوع به کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع می‌گردد.
ماده 29- درخواست کننده هر نوع گواهی نامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف راهنمایی و رانندگی اعلام می‌شود به مراجع آگهی شده ارائه کند.
ماده 30- مندرجات گواهی نامه رانندگی شامل نوع و یا پایه و گروه گواهی نامه رانندگی، مدت اعتبار، مشخصات راننده (کدملی)، نام واحد صادر کننده، امضای صادر کننده، شماره مسلسل، تاریخ و شماره صدور، عکس درخواست کننده، مهر واحد صدور و مشخصات ضروری دیگر می‌باشد.
ماده 31- هر گاه درخواست کننده گواهی نامه رانندگی در آزمایش‌های مربوط موفق گردد، گواهی نامه رانندگی پس از رویت مدارک لازم صادر و به او تسلیم خواهد شد. دارنده گواهی نامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن به گواهی نامه معادل به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی هنگام تمدید یا تعویض گواهی نامه، ضمن دریافت گواهی سلامت جسمی و روانی از درخواست کننده، می‌تواند آزمون‌های لازم را از وی به عمل آورد. ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه هنگام کنترل گواهی نامه رانندگان موظفند در صورتی که تاریخ اعتبار آن سپری شده باشد، گواهی نامه رانندگی را با ارائه رسید اخذ و پس از اعمال قانون، گواهی نامه یاد شده را برای تمدید و یا تجدید به اداره مربوط ارسال نمایند. دارنده گواهی نامه موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه با مراجعه به واحد مربوط برای دریافت گواهی نامه رانندگی جدید اقدام نماید.
تبصره 1- دارندگان گواهی نامه پایه بالاتر در گروه مربوط، می‌توانند رانندگی وسایل نقلیه موضوع گواهی نامه‌های پایه پایین‌تر، به جز پایه (الف)، را انجام دهند.
تبصره 2- دستورالعمل نحوه زمانبندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها، تمدید اعتبار، تجدید آزمون در صورت مردود شدن درخواست کننده و نحوه و میزان عوارض و مالیات مصوب قابل دریافت و نظایر آن از سوی راهنمایی و رانندگی تهیه و به اطلاع عموم رسانده می‌شود.
ماده 32- در صورتی که دارنده گواهی نامه بخواهد برای دریافت گواهی نامه از انواع دیگر اقدام نماید، موظف است در آزمون‌های مربوط شرکت کند. پس از قبول شدن چنانچه گواهی نامه قبلی پیش نیاز گواهی نامه مورد درخواست باشد، از درخواست کننده اخذ و گواهی نامه جدید صادر و به وی تحویل می‌گردد.
ماده 33- رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه عمومی جاده‌ای، علاوه بر گواهینامه رانندگی متناسب، حسب مورد، نیازمند داشتن مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ فعالیت صادره از سوی وزارت راه و ترابری می‌باشد.
ماده 34- در صورتی که گواهی نامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود. دارنده آن می‌تواند درخواست صدور المثنی نماید. پس از احراز درستی ادعای درخواست کننده با دریافت مدارک لازم و گواهی سلامت جسمی و روانی درخواست کننده و با رعایت ضوابطی که راهنمایی و رانندگی اعلام می‌نماید، گواهی نامه المثنی صادر و به وی تسلیم می‌گردد.
ماده 35- دارندگان گواهی نامه‌های معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) می‌توانند تا شش ماه پس از ورود در ایران رانندگی نمایند. ولی در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران باید پیش از سپری شدن مدت یاد شده گواهی نامه خارجی خود را به گواهی نامه ایرانی تبدیل نمایند.
تبصره- دارندگان گواهی نامه رانندگی کشورهای غیر از متعاهدین کنوانسیونهای 1968 وین (قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده‌ها و کنوانسیون مربوط به علایم راهها- مصوب 1354-)، باید ترجمه معتبر گواهی نامه را همراه داشته باشند.
ماده 36- تبدیل گواهی نامه‌های رانندگی معتبر صادر شده از کشورهای خارجی، که گواهی نامه صادره از ایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب می‌شود و یا آن کشور از متعاهدین کنوانسیونهای 1968 وین راجع به مقررات عبور و مرور در راهها و علایم راهها به شمار می‌آید، با رویت اصل گواهینامه خارجی و با احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کننده صوت پذیرد. در موارد دیگر تبدیل گواهی نامه‌های رانندگی با تایید وزارت کشور صورت می‌پذیرد.
ماده 37- ماموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمان‌های بین‌المللی می‌توانند برای تبدیل گواهی نامه‌های خود مدرک مندرج در ماده (35) را از طریق وزارت امور خارجه به راهنمایی و رانندگی ارسال دارند.
ماده 38- صدور گواهی نامه مجدد برای کسانی که گواهینامه رانندگی آنان اخذ و یا توقیف شده باشد ممنوع است و در صورت صادر شدن از درجه اعتبار ساقط می‌باشد و به وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ و ابطال خواهد شد.
ماده 39- راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی که گواهی نامه رانندگی اشتباه یا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهینامه صحیح را صادر و به وی بازگرداند.
ماده 40- هر گاه دارنده گواهی نامه یکی از شرایط پزشکی موضوع تبصره (3) ماده (27) را از دست بدهد، موظف است حداکثر ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی دارنده گواهی نامه را برای انجام معاینات و آزمایش‌های ضروری پزشکی به مراکز پزشکی مجاز معرفی می‌نماید. در صورتی که نداشتن شرایط و صلاحیت رانندگی ضمن آزمایش جدید محرز گردد، گواهی نامه از وی اخذ و گواهینامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس از صدور به وی تسلیم می‌شود و در صورت نداشتن صلاحیت رانندگی، گواهی نامه ابطال می‌گردد.
تبصره – در صورت کشف نقص عضو موثر، از سوی ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه، گواهی نامه رانندگی اخذ و تا زمان بررسی‌های پزشکی و اعلام امکان صدور گواهی نامه مجدد، دارنده گواهی نامه حق رانندگی ندارد.
ماده 41- در صورتی که راننده به علت تکرار ارتکاب تخلفات مهم و حادثه‌ساز در یک سال، حد نصاب نمره منفی را دریافت نماید، گواهینامه رانندگی وی به استناد قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی- مصوب 1350-، ضبط یا ابطال خواهد شد.
ماده 42- نحوه شرایط و مسئول صدور گواهی نامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برسد.
