قوانین و مقررات
آیین نامه راهنمایی و رانندگی به عنوان یکی از مقررات مبنای حمل و نقل به شمار میرود که در آن وظایف رانندگان، عابران پیاده، دستگاهها و سازمانهای اجرایی، انواع علایم و ممیزات، نحوه صدور گواهینامه و شرایط مربوطه و محدودیتهای مربوط به رانندگی بر روی وسایل نقلیه عمومی آمده است، در این آینن نامه اشاراتی بسیار اندک و ناچیزی به وسایل نقلیه غیر موتوری مثل دوچرخه شده است که مواردی چند از این فرازها هرچند مرتبط و نامربوط با بحث حاضر باشد جهت استحضار خواننده میآید:
در ماده ۲ فصل دوم (شماره گذاری) چنین آمده است:
هر وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و یدک متصل که در راهها حرکت میکند و همچنین وسایل نقلیه موتوری ویژه کشاورزی، صنعتی و عمرانی باید دارای شماره باشند، رانندگی با وسایل نقلیهای که شماره یا پلاک نداشته یا دارای شماره و یا پلاک غیر مجاز باشند ممنوع است مگر اینکه پیشتر مجوز حرکت از راهنمایی و رانندگی دریافت کرده و همراه داشته باشند ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه از تردد خودروهای مختلف از این ماده تا انجام شماره گذاری جلوگیری به عمل خواهند آورد. با این وجود قضیه شماره گذاری دوچرخه امری است که مسئولان شهرداری تهران و کلان شهرها و راهنمایی و رانندگی تا به حال به طور جدی بدان نپرداخته اند و نیاز است بدین موضوع به طور برنامه ریزی شده و اصولی پرداخته و دوچرخه در کشور از نظر قانونی هویت یابد، در تبصره ۲ همین ماده آمده است:
خودروها و موتورسیکلتها و دوچرخه سخت داخل و وارداتی از نظر ایمنی و کیفیت باید استانداردهای مصوب موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را دارا باشند و به علاوه از نظر آلودگیهای زیست محیطی و استانداردهای مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست را رعایت نموده باشند.
مواد ۱۶۷ تا ۱۷۲ (فصل نهم – بخش هشتم) مقررات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه مقرر میگردد:
ماده ۱۶۷- عبور موتورسیکلت، موتور گازی و دوچرخه سوار از پیاده رو و وسط دستجات، بازار و نقاط شلوغ ممنوع است.
ماده ۱۶۸. موتورسیکلت سواران و دوچرخه سواران حق ندارند هنگام رانندگی بار نا متعارف و اشیای دیگری حمل کنند یا حرکات نمایشی یا اعمالی انجام دهند که نیازمند برداشتن دست های آنان از روی فرمان باشد.
ماده ۱۶۹. راندن موتورسیکلت، موتور گازی و دوچرخه هنگام لغزنده بودن جاده ها ممنوع است.
ماده۱۷۰ـ رانندگی با دوچرخه فاقد زین ممنوع است. ماده۱۷۱ـ دوترکه سوار کردن اشخاص روی دوچرخه ممنوع است، مگر آنکه زین اضافی استاندارد برای این کار داشته باشد.
ماده۱۷۲ـ دوچرخه‌سواران مکلفند:
الف ـ هنگام حرکت به‌طور کامل از طرف راست راه عبور نمایند و برای گذشتن از وسایل‌نقلیه‌‍ای که در کنار راه توقف کرده‌اند منتهای احتیاط را به عمل آورند.
ب ـ در صورت زیاد بودن تعداد دوچرخه‌سواران، باید در یک ردیف حرکت کنند، مگرآنکه معبر ویژه‌ای برای آنها اختصاص داده شده باشد. در این صورت حق ندارند بیرون معبر ویژه عبور و مرور نمایند.
در ماده ۲۰۵ نیز اینطور آمده است:
هیچکس حق ندارد در حالی که سوار دوچرخه یا کفشهای چرخداریا سه چرخه‌های بدون رکاب مانند اسکیت و اسکوتر یا اتومبیلهای اسباب بازی است به وسائل نقلیه درحال حرکت تکیه نماید و آنها را وسیله حرکت خود یا حرکت وسیله‌ای که بر آن سوار است قرار دهد. تکیه نمودن و آویزان شدن اشخاص نیز به وسائل نقلیه ممنوع است.
همچنین علایم راهنمایی و رانندگی که خاص دوچرخه شهری باشد بسیار اندک است.
با این اوصاف میتواند با قاطعیت اذعان داشت که در مجموعه آیین نامه راهنمایی و رانندگی خیلی کم به مقوله دوچرخه شهری پرداخته شده است و رویکردهای مذکور در بخش دوچرخه شهری در این مقاله بسیار کم رنگ است. چرا که به نظر میرسد اصولا خط مشی حمل و نقل عمومی در کشور به طرف استفاده از وسایل نقلیه موتوری لوده است تا وسایل نقلیه غیر موتوری همچون دوچرخه.
