به دلیل محبوبیت بالای خودروهای دنده دستی در ایران، تقریباً هر کسی که در کشورمان رانندگی می‌کند با قطعه‌ای به نام کلاچ آشنا است. به طور ساده بخواهیم بگوییم، وظیفه کلاچ متصل کردن جعبه‌دنده به پیشرانه و یا قطع ارتباط بین آن‌هاست. فعال کردن سیستم کلاچ هم به‌سادگی فشردن پدال کلاچ است که همیشه در سمت چپ و کنار پدال ترمز قرار می‌گیرد.
”این کار ممکن است علاوه‌بر خطرناک بودن به جعبه‌دنده، استارت و سیستم کلاچ خودرو آسیب بزند، درصورتی‌که دنبال دردسر نیستید با امداد خودرو تماس بگیرید.“مشکلات زیادی برای پدال کلاچ می‌تواند پیش بیاید که خراب شدن قطعه‌ای به نام کائوچویی و پاره شدن سیم کلاچ از معمول‌ترین آن‌هاست. بیایید فرض کنیم به یکی از این دلایل پدال کلاچ خودروی شما خراب شده و دیگر چیزی به نام کلاچ در خودروی خود ندارید، در این مطلب می‌خواهیم شما را با روش‌هایی آشنا کنیم که به کمک آن‌ها با چنین خودرویی می‌توانید به رانندگی خود ادامه بدهید.
البته توجه داشته باشید که رانندگی با خودروی دنده دستی بدون استفاده از کلاچ کار نسبتاً سختی بوده و ممکن است آسیب‌های جدی به جعبه‌دنده خودرو وارد کند. این کار را فقط باید در مواقع اضطراری و به مدت بسیار کوتاه انجام بدهید.
روشن کردن خودرو بدون کلاچ
اگر خودروی شما دنده دستی است و پدال کلاچ مشکل پیدا کرده، اولین چالش پیش روی شما روشن کردن خودرو خواهد بود. همه خودروهای مدرن دنده دستی به یک قفل سوئیچ مجهز هستند که از روشن شدن خودرو زمانی که جعبه‌دنده در حالت خلاص قرار ندارد جلوگیری می‌کند.
- قدم اول: اطمینان حاصل کنید که مانعی در جلوی خودروی شما قرار ندارد.
اگر داخل پارکینگ یا جایی هستید که چیزی سد راه خودرو شده، باید خودرو را به محلی که چیزی در مقابل آن قرار ندارد منتقل کنید. برای این کار می‌توانید از دیگران به‌منظور هل دادن خودرو کمک بگیرید. پشت فرمان نشسته و دسته‌دنده را در حالت خلاص قرار دهید. از دوستان خود بخواهید خودرو را هل بدهند و خودتان کنترل فرمان را بر عهده بگیرید.
- قدم دوم: در دنده یک استارت بزنید.
آماده باشید تا به‌محض چرخاندن سوئیچ رانندگی را شروع کنید. حتی اگر کلاچ به‌درستی کار نمی‌کند، پدال کلاچ را تا ته فشار بدهید. با این کار قفل سوئیچ غیرفعال شده و امکان روشن شدن خودرو فراهم می‌شود. اگر خودروی شما به قفل سوئیچ مجهز نباشد هم، با چرخاندن سوئیچ به سمت جلو پرتاب خواهد شد.
تا زمان روشن شدن خودرو سوئیچ را در حالت استارت نگه دارید. هیچ‌وقت بیشتر از 5 ثانیه استارت نزنید. در غیر این صورت ممکن است به استارت آسیب برسانید یا سبب سوختن فیوز سوئیچ احتراق شوید. با روشن شدن پیشرانه خودرو به شروع به حرکت می‌کند. بلافاصله با فشردن پدال گاز باید شروع به رانندگی کنید.
- قدم سوم: در دنده‌خلاص استارت بزنید.
اگر نتوانستید خودرو را در دنده روشن کنید، قدم بعدی روشن کردن خودرو در دنده‌خلاص است. خودروهای دنده دستی را می‌توان بدون فشردن پدال کلاچ در دنده‌خلاص روشن کرد. در شرایطی که خودرو روشن شده و درجا کار می‌کند، با زور دسته‌دنده را روی دنده یک جا بزنید.
حتماً دسته‌دنده را با فشار به سمت دنده یک بگیرید. زمانی که دنده جا برود، خودرو شروع به حرکت خواهد کرد. اگر به‌درستی این کار را انجام ندهید، خودرو ممکن است خاموش بشود. اگر اولین بار است چنین کاری را انجام می‌دهید، ممکن است چند بار مجبور به تکرار آن شوید. با جا رفتن دسته‌دنده در دنده یک، پای خود را روی پدال گاز قرار داده و با فشردن آن شروع به رانندگی کنید.
سنگین کردن دنده بدون استفاده از کلاچ
همان‌طور که گفتیم، در رانندگی با خودروی دنده دستی، حتی بدون پدال کلاچ هم می‌توان دنده‌ها را تعویض کرد و به رانندگی ادامه داد. سنگین کردن دنده بدون استفاده از کلاچ کار سختی است و به دلیل عدم استفاده از کلاچ برای راحت کردن کار تعویض دنده، باید کمی خشن‌تر باشید!
- قدم اول: سرعت خودرو را تا جایی که دنده باید عوض شود بالا ببرید.
این سرعت در هر خودرو می‌تواند متفاوت باشد. ولی در کل، سنگین کردن دنده بین دور موتور 3000 تا 3500 توصیه می‌شود.
- قدم دوم: هم‌زمان پا را از روی پدال گاز برداشته و دنده را خلاص نمایید.
زمانی که پای خود را از روی پدال گاز برداشته‌اید، هیچ‌گونه فشاری روی جعبه‌دنده وجود ندارد. دسته‌دنده با کمی زحمت به حالت خلاص در خواهد آمد. اگر برای خلاص کردن دنده بیش‌ازحد صبر نمایید، شاید مجبور شوید دوباره دور موتور را بالا برده و دوباره تلاش کنید.
- قدم سوم: دسته‌دنده را به موقعیت دنده بالاتر ببرید.
مثلاً اگر در دنده 2 بودید، دسته‌دنده را به موقعیت دنده 3 ببرید. هنگامی‌که دور موتور کم می‌شود، فشار کمی به دسته‌دنده وارد نمایید. با یکی شدن دور موتور با سرعت جعبه‌دنده، دسته‌دنده به‌راحتی در موقعیت دنده بعدی قرار خواهد گرفت. اگر دسته‌دنده را محکم‌تر از آن چیزی که باید فشار دهید صدای بدی از جعبه‌دنده خواهید شنید و اگر فشار خیلی کم باشد، بدون شک موفق به تعویض دنده نخواهید شد.
- قدم چهارم: سرعت خودرو را تا تعویض دنده بعدی بالاتر ببرید.
به‌محض قرار گرفتن دسته‌دنده در موقعیت دنده سنگین‌تر، بدون معطلی با فشردن پدال گاز سرعت خودرو را افزایش بدهید. با این روش، قادر خواهید بود دنده خودرو را حین رانندگی، بدون استفاده از کلاچ سنگین کنید.
سبک کردن دنده بدون استفاده از کلاچ
به همان روش سنگین کردن دنده، بدون استفاده از کلاچ هنگام رانندگی امکان سبک کردن دنده هم وجود دارد. به دلیل خراب شدن یا عدم استفاده از پدال کلاچ، کاهش سرعت خودرو را با پدال گاز می‌توانید کنترل کنید.
- قدم اول: سرعت خودرو را با برداشتن پا از روی پدال گاز کاهش دهید.
سرعت خودرو بلافاصله و البته به‌آرامی کم خواهد شد.
- قدم دوم: روی دور موتور 1200 تا 1500، دنده را خلاص کنید.
برای راحت‌تر شدن این کار بهتر است پدال گاز را به میزان بسیار کمی هنگام خارج کردن دسته‌دنده فشار دهید. تقریباً فقط یک ثانیه پدال را به‌آرامی فشار دهید تا این فرآیند راحت‌تر انجام شود. با این کار فشار از روی جعبه‌دنده برداشته شده و شما قادر به خلاص کردن دنده خواهید بود.
- قدم سوم: دور موتور را تا دور موتور 3000 بالا ببرید.
دور موتور باید با آن عددی که در دنده کوچک‌تر همیشه هست هماهنگ باشد. مثلاً، اگر در دنده 3 هستید و قصد دارید به دنده دو بروید، تقریباً 1200 دور در دقیقه دنده 3 با 2500 دور در دقیقه دنده 2 برابر است.
- قدم چهارم: دنده را سبک کنید.
با کمی فشار تلاش کنید تا دسته‌دنده را در دنده سبک‌تر مورد نظر خود قرار دهید. همانند سنگین کردن دنده، فشار بیش‌ازحد موجب ایجاد صدا و فشار کم باعث از دست رفتن زمان مناسب برای تعویض دنده خواهد شد.
- قدم پنجم: اجازه دهید دور موتور کاهش پیدا کند.
زمانی که سرعت موتور با سرعت جعبه‌دنده در دنده مدنظر شما هماهنگ شد، دسته‌دنده در موقعیت دنده سبک‌تر قرار می‌گیرد. با کمک پدال گاز، سرعت خودرو را حفظ کرده یا بدون فشردن آن، اجازه دهید خودرو تا زمان تعویض دنده بعدی سرعت خود را کم‌تر کند. هنگامی‌که خودرو متوقف شد، دیگر قادر به استفاده از این روش نخواهید بود.
توقف کردن بدون کلاچ
توقف کردن یا کاهش سرعت خودرویی که جعبه‌دنده آن در حالت خلاص نیست و پدال کلاچ آن کار نمی‌کند کاری بسیار سخت و خطرناک است. اگر کلاچ خودروی شما خراب شده پیشنهاد کلی ما این است که به‌هیچ‌وجه با آن رانندگی نکنید.
اگر می‌توانید دنده را خلاص کنید، بهترین و آسان‌ترین راه برای توقف کامل خلاص کردن دنده و سپس ترمزگیری است. در سربالایی این کار را راحت‌تر می‌توانید انجام بدهید. در بدترین حالت، اگر قادر به خلاص کردن دنده نیستید، می‌توانید با ترمز گرفتن و کاهش سرعت و دور موتور درحالی‌که جعبه‌دنده فعال است، البته با تکان‌هایی شدید و خاموش شدن خودرو، آن را متوقف کنید.
توجه: این روش‌ها را فقط در محیط‌هایی ایمن انجام داده و اطمینان حاصل کنید که به خودروهای دیگر آسیبی نمی‌رسانید. «باخبر» هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال آسیب‌هایی که ممکن است به خود یا دیگران وارد کنید ندارد. اگر به دنبال دردسر نیستید، پیشنهاد ما این است که به هنگام خراب شدن کلاچ، با امداد خودرو تماس بگیرید!